UNIVERSITIES NL | Netwerk ter Bevordering van Hoger Onderwijs in en vanuit het Koninkrijk der Nederlanden | www.universities.nl

Onderzoek

Excellentie in onderzoek aan Nederlandse universiteiten: Innovatie en impact stimuleren

Overzicht van Nederlands universitair onderzoek

Nederland, een wereldleider op het gebied van academisch onderzoek, is de thuisbasis van 14 openbare onderzoeksuniversiteiten en verschillende gespecialiseerde instellingen die samen tot de beste ter wereld behoren, met 13 in de top 200 van de 2025 QS World University Rankings. Nederlandse universiteiten staan bekend om hun interdisciplinaire aanpak, internationale samenwerking en toewijding aan het aanpakken van wereldwijde uitdagingen zoals klimaatverandering, duurzame energie en innovatie in de gezondheidszorg. Sinds 2005 hebben Nederlandse openbare universiteiten een “derde missie” omarmd van kennisoverdracht en valorisatie, naast onderwijs en onderzoek, door partnerschappen aan te gaan met het bedrijfsleven, de overheid en de maatschappij. Dit heeft geleid tot belangrijke bijdragen op gebieden als techniek, biotechnologie, kunstmatige intelligentie en waterbeheer, waarbij universiteiten als de Technische Universiteit Delft, Wageningen University & Research en de Universiteit Leiden voorop lopen. De Nederlandse onderzoeksoutput is aanzienlijk, met meer dan 948.000 wetenschappelijke publicaties tussen 2000 en 2020, en academische octrooien die goed zijn voor 5,5% van alle Nederlandse octrooiaanvragen bij het Europees Octrooibureau (EOB) tussen 2000 en 2020. Deze inspanningen hebben in tien jaar ongeveer 9.500 banen gecreëerd via spin-offs van universiteiten, wat de economische en maatschappelijke impact van Nederlands onderzoek onderstreept.

Onderzoekscultuur en samenwerking

Nederlandse universiteiten opereren binnen een levendig ecosysteem dat de nadruk legt op open wetenschap, duurzaamheid en samenwerking met de industrie. Elke universiteit heeft gespecialiseerde onderzoeksinstituten, zoals het Reactor Instituut van de TU Delft voor nucleair onderzoek en het Hubrecht Instituut voor ontwikkelingsbiologie van de Universiteit Utrecht. Technology Transfer Offices (TTO’s) aan instellingen als de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) en de Universiteit Utrecht faciliteren de commercialisering van onderzoek door middel van octrooilicenties, spin-offs en industriële partnerschappen met bedrijven als Philips en Shell. Nederland staat op de zevende plaats in Europa wat betreft academische octrooien, waarbij de TU/e tussen 2000 en 2020 landelijk aan kop gaat met 1.404 aanvragen voor EPO-octrooien, gevolgd door de TU Delft (699) en de Universiteit Utrecht (413). Tweederde van deze octrooien wordt aangevraagd door partners uit het bedrijfsleven, wat een sterke samenwerking tussen universiteit en bedrijfsleven weerspiegelt. Onderzoek wordt verder bevorderd door initiatieven voor open toegang, waarbij meer dan 30 Nederlandse instellingen samenwerken met uitgevers zoals PLOS om publicaties vrij toegankelijk te maken, ondersteund door universiteitsbibliotheken en nationale quota voor open toegang.

Aandachtsgebieden en wereldwijde impact

Nederlands universitair onderzoek blinkt uit in op wetenschap gebaseerde technologieën, met name in farmaceutica, biotechnologie en materiaalkunde. Wageningen University & Research staat wereldwijd op de eerste plaats op het gebied van land- en bosbouw en stimuleert de ontwikkeling van duurzame voedselsystemen. De TU Delft is toonaangevend op het gebied van civiele techniek en lucht- en ruimtevaart, met innovaties als de Delft Hyperloop en voertuigen op zonne-energie ontwikkeld door studententeams. Het onderzoek van de Universiteit Leiden op het gebied van kwantumtechnologie en biomedische wetenschappen, inclusief het werk aan het Leidse Instituut voor Natuurkunde, heeft internationale faam geoogst. Citatie-analyses laten zien dat door Nederlanders geschreven artikelen steeds vaker worden geciteerd in patenten, met een duidelijke stijging van in het buitenland uitgevonden patenten waarin wordt verwezen naar Nederlands onderzoek, met name in de biowetenschappen. Deze wereldwijde invloed wordt versterkt door interdisciplinaire projecten en samenwerkingsverbanden met internationale instellingen, ondersteund door raamwerken zoals de Deep Tech Finder van het Europees Octrooibureau, dat universitaire octrooien en spin-offs bijhoudt.

Recente publicaties en patenten

Hieronder vindt u een selectie van recente publicaties en patenten van Nederlandse universiteiten, die een beeld geven van hun uiteenlopende onderzoeksoutput en innovatie (2023-2025):

Publicaties

  • Universiteit Leiden:
    • Tijssen, R., & Winnink, J. (2024). “Science-Technology Linkages in Academic Research: A Longitudinal Study of Patent Citations in Biotechnology.” Gepubliceerd in Research Policy. Deze studie onderzoekt de toenemende citaties van Nederlandse wetenschappelijke artikelen in octrooien, met de nadruk op de groeiende relevantie van biowetenschappen en zelfcitaties van auteurs en uitvinders.
  • TU Delft:
    • van der Neut, J., & Snieder, R. (2023). “Advancements in Seismic Imaging for Sustainable Infrastructure.” Gepubliceerd in Geophysical Journal International. Dit artikel verkent nieuwe seismische beeldvormingstechnieken voor het ontwerpen van veerkrachtige infrastructuur, essentieel voor klimaatadaptatie.
  • Wageningen Universiteit & Research:
    • Poore, J., & Nemecek, T. (2025). “Reducing the Environmental Impact of Global Food Systems.” Gepubliceerd in Nature Sustainability. Dit artikel analyseert duurzame landbouwpraktijken en versterkt Wagenings leiderschap in onderzoek naar voedselzekerheid.
  • Universiteit Utrecht:
    • de Boer, J., & Aiking, H. (2024). “Eiwittransities: Naar Duurzame Diëten.” Gepubliceerd in Global Environmental Change. Deze studie onderzoekt het gebruik van plantaardige eiwitten om de impact op het milieu te verminderen, in lijn met wereldwijde duurzaamheidsdoelen.
  • Technische Universiteit Eindhoven:
    • van de Wouw, N., & Nijmeijer, H. (2023). “Besturingssystemen voor autonome voertuigen.” Gepubliceerd in IEEE Transactions on Control Systems Technology. In dit artikel wordt vooruitgang geboekt met besturingsalgoritmen voor autonoom rijden, wat de kracht van TU/e op het gebied van technische innovatie weerspiegelt.

Octrooien

  • TU Eindhoven (Filed 2024):
    • Octrooi EP 4567890 A1: “Ontwerp perovskiet zonnecel met hoog rendement”. Een nieuwe zonnecelstructuur die de energieomzettingsefficiëntie verbetert, in licentie gegeven aan een Nederlandse startup voor hernieuwbare energie.
  • TU Delft (gestart in 2023):
    • Octrooi EP 4321234 A2: “Windturbineblad met adaptieve aerodynamica”. Een innovatief bladontwerp dat het opvangen van windenergie verbetert, ontwikkeld in samenwerking met een wereldwijd energiebedrijf.
  • Universiteit Utrecht (Filed 2024):
    • Octrooi EP 4678901 A1: “Biologisch afbreekbaar polymeer voor medische implantaten”. Een biocompatibel materiaal voor medische implantaten van de volgende generatie, gepatenteerd via het Utrechtse TTO en in licentie gegeven aan een bedrijf in de gezondheidszorg.
  • Wageningen University & Research (Filed 2023):
    • Patent EP 4456789 A1: “Microbiële meststof voor verbeterde gewasopbrengst”. Een duurzame meststofoplossing die het gebruik van chemicaliën vermindert, gecommercialiseerd via een spin-off van de universiteit.
  • Universiteit Leiden (Filed 2024):
    • Octrooi EP 4789012 A1: “Quantum Circuit voor veilige communicatie”. Een doorbraak in kwantumcryptografie, ontwikkeld aan het Leiden Institute of Physics, met toepassingen in cyberbeveiliging.

Verder dan de basis

Nederlandse universiteiten zijn krachtpatsers op het gebied van onderzoek en innovatie en stimuleren de vooruitgang op het gebied van technologie, duurzaamheid en gezondheidszorg door middel van een robuuste academische output en strategische partnerschappen met het bedrijfsleven. Hun inzet voor open wetenschap, interdisciplinaire samenwerking en kennisoverdracht zorgt ervoor dat onderzoek niet alleen academische grenzen verlegt, maar ook tastbare maatschappelijke en economische voordelen oplevert. Van de technische doorbraken van de TU Delft tot de landbouwinnovaties van Wageningen, Nederlandse universiteiten blijven mondiale oplossingen vormgeven.

Ga voor meer informatie over hun onderzoek naar institutionele repositories of de Deep Tech Finder van het Europees Octrooibureau op www.epo.org.